Burun tıkanıklığı, insanların nefes almakta zorluk çekmesidir. Bazı kişilerde bu şikâyet daha fazla sıkıntıya neden olabilir. Solunumun burunda başlaması nedeniyle, insan sağlığı için önemli bir konudur. Sağlıklı bir solunum gerçekleştirebilmek için, burundan nefes alıp vermek gerekir. Burun vücuda giren havayı temizler, vücudun sıcaklığına uygun ısıya getirir ve havayı nemlendirir. Kulağın havalanmasını sağlayarak, koku almaya yardımcı olur. Tıkanıklığın uzun süre devam etmesi durumunda altta yatan rahatsızlığın tespit edilmesi gerekir. Bunun tedavi edilmemesi ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Burun tıkanıklığı farklı nedenlerden dolayı oluşabilir.

Yapısal nedenler: bu nedenler arasında burun ve burnu iki bölüme ayıran ince bir kıkırdaktan meydana gelen septum bozuklukları incelenir. Burun yapısındaki bu tür sorunlar genellikle kazalardan ve travmalardan dolayı oluşur. Geçirilen kazalar eski bi dönemde olabilir. Yeni doğan bebeklerde doğum sırasında oluşan burun zedelenmesinin oranı bile %7 kadardır. Burun konum itibarıyla yüzün orta bölümünde ve çıkık bir yapıda olduğundan, kişiler yaşamları boyunca bir defa olsun burnunu bir yere çarpar. Bu tür sebeplerden dolayı septum deviasyonları ve burun deformiteleri en fazla görülen tıkanıklık sebepleridir. Bunlardan kaynaklanan burun tıkanıklıklarında, cerrahi müdahale kaçınılmaz olur.

Çocukluk döneminde rastlanan tıkanıklık sorunlarının sebebi ise genellikle geniz eti büyümesidir. Bunlar damağın gerisinde yer alan, bademciğe benzeyen, burnun arka tarafındaki bir dokudur. Çocuklarda geniz eti büyümesi olduğunda, geceleri sesli nefes alma ve horlama sorunları yaşanır. Sürekli olarak ağızdan nefes alma ve yüzlerinde mutsuzluk ifadesi olur. Bu sorun dişlerde bile sorun yaratabilir. Tedavisi için cerrahi girişim önerilmektedir.

Yapısal nedenlerin içinde burun tümörleri ve burna kaçan yabancı cisimlerden kaynaklanan sorunlar sayılabilir. Özellikle çocuklar burunlarına küçük parçacıkları sıkça sokma eğilimi gösterirler. Bunların içinde nohut, bezelye, düğme, bilye, oyuncak parçası gibi materyallerdir. Eğer burundan tek taraflı ağır ve kötü bir akıntı oluyorsa, bu yabancı bir cisim tarafından meydana gelmiş burun tıkanıklığı olabilir. Bu sorunlarda mutlaka doktora gidilmelidir.

Enfeksiyon: Sağlıklı kişiler bile yıl içinde 2 defa soğuk algınlığı geçirebilir. Bu yaşça daha genç olan kişilerde daha çok, bağışıklık sistemi gelişmiş olan yaşlılarda daha az olabilir. Virüsler yoluyla oluşan soğuk algınlıkları genellikle burun ve eller aracılığıyla insanlara bulaşır. Burun içine yerleşen virüsler vücutta histamin adında bir maddenin salgılanmasına sebep olur. Bu yüzden burna giden kan miktarında artış meydana gelir. Burun zarları şişer ve zarlarda sıvı salgılanması artar. Dekonjestanlar ve antihistaminikler şikâyetleri azaltabilir. Virüslerden kaynaklanan enfeksiyonlarda burun ve sinüslerde bakteri enfeksiyonlarına karşı direnç azalır. Bu yüzden soğuk algınlığı geçirilen dönemlerde sıkça burun ve sinüs enfeksiyonları da oluşur. Eğer burun akıntısı berrak renkten yeşil ya da sarı renge dönerse bakteriyel enfeksiyon meydana geldiği anlaşılır. Bu durumda mutlaka doktora gidilmelidir. Ani başlayan sinüs enfeksiyonlarında koyu renk bir akıntı, burun tıkanıklığı, sinüslerin etkilenmesine göre üst dişlerde, yanaklarda gözlerin arasında ve gerisinde ağrı ve hassasiyet görülür. Kronik sinüs enfeksiyonları bazı hallerde ağrı yapmayabilir. Ancak burunda tıkanıklık ve ağrı devamlı bulunur. Bazı kişilerde sinüslerde polip adı verilen yapılar gelişir. Bu rahatsızlık hava yollarına yayılarak astım, kronik bronşit ve bronşit gibi hastalıklara neden olabilir. Akut sinüzitler antibiyotiklerle, kronik sinüzitlerde ise cerrahi tedaviyle iyileşme sağlanır.

Alerji: Alerjiler polenlere, yabancı cisimlere, hayvan atıklarına ve ev tozunda bulunan bazı maddelere karşı gelişen enflamasyon yanıtıdır. Bazı yiyecekler bile alerjilere neden olabilir. Polenler bahar aylarında sorun yaratırken, ev tozları yıl boyunca sorun yaratır. Burunda oluşan saman nezlesi ise alerjik rinit rahatsızlığıdır. Alerjik yapıdaki kişilerde de vücutta histamin salgılanması olacağından, burun tıkanıklığı ve akıntısı meydana gelebilir. Antihistaminik ilaç kullanımı ve dekonjestanlar kan damarlarını büzüp, burun tıkanıklığını açar. İlaç kullanımı sırasında antihistaminiklerin uykuya meyli arttırması, dekonjestanların ise uyarıcı etki yapması dikkate alınarak, kullanımlarına dikkat etmek gerekir. Bu nedenle ilaçlar bir arada kullanılmalıdır.

Vazomotor rinit: Burun ve burundaki zarlarda oluşan enflamasyon rinit olarak tanımlanır. Vazomotor ise kan damarları ile ilgili bir deyimdir. Burun zarlarında çok sayıda genişleme ve daralma özelliğine sahip olan toplar damar, atar damar ve kılcal damar bulunmaktadır. Bu damarların normal zamanda yarısı açık, diğer yarısı ise kapalıdır. Ağır egzersizler yapıldığında adrenalin salgılanmasından dolayı damarlar büzülür. Bu büzülme burun zarında da büzülmeye neden olduğundan, hava yolu açılır ve daha rahat nefes alınır. Eğer kişi alerjik nedenlere, enfeksiyonlar ya da başka nedenlere maruz kalırsa, burun damarları genişler ve vazomotor rinit gelişimi başlar. Bu nedenler arasında sayılabilecekler tiroit hormonundaki yetersizlikler, stres, gebelik, doğum kontrol hapları, dekonjestan ilaçların uzun süre kullanımı, bazı tansiyon ilaçları olabilir. Bu nedenler olduğunda başlangıçta geçici ve tedavi edilebilir özellikte burun tıkanıklığı oluşur. Erken dönemde buna neden olan etken ortadan kaldırıldığında, rahatsızlık tedavi edilebilir. İlerleyen dönemlerde damarlar elastikiyetini kaybettiğinde, geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir. Bu damarlar varisleşmiş damarlara benzer gelişim gösterir.